Aybalam Sayı 6

Aybalam Sayı 6

MAL MEYDANINDA KOL KOPARANLAR

Haramzadelerin kol gezdiği, üçkâğıtçılığın bin bir türünün icra edildiği bu
meydanda; köylülerin başına celepler, kasaplar üşüşür; satılık sığır, koyun veya atları laf
cambazlığı ederek yok pahasına kapmaya çalışırlardı. Satıcının çevresini dört koldan saran
fırsatçılar hedef kişiyi ablukaya alır, hayvanın fiyatını düşürmek için bin bir hileler
kullanılırlardı. Yalan yere içilen yeminlerin bini bir para idi. Oyunun son perdesinde sıra
mağdurun elini kapıp kolunu koparırcasına sallama sahnesine gelirdi. Hakem pozisyonunda

üçüncü kişi devreye girer, pazarlığı sonuçlandırmaya çalışırdı. Belediye
memurları bazen sürülerin el değiştirdiği bu pazarda boynu yoğun tüccarları görmezden
gelir, bir tek danasını satmaya çalışan köylünün başına beş zabıta dikilir, makbuz keserdi.

Satılık hayvanları ilk günden elinden çıkaramayan köylü akşam başını sokacak bir
dam arardı. İşte hanlar bu ihtiyacı giderecek tek yerdi.

  • Handa akşam nöbeti sırası büyük kardeş Mürsel’deydi. O asıl hünerini mutfakta
    gösterirdi. Muhaceret öncesi öz vatanında Tiflislerde, Gümrülerde, Erivanlarda ustalığını
    konuşturmuş. Türkiye’deki ilk işine 1920 lerde Kars Leyli Meccani’de* başlamıştı. Görevi
    çocukların karnını doyurmaktı. İşler aslında yolundaydı. Fakat aklına giren birinin
    önerisine uyup bu görevinden istifa ederek İstanbul yollarına düştü. Ekmeğini orada
    arayacaktı, meşakkatli bir kara yolculuğunun ardından gemi ile vardı, genç cumhuriyetin
    İstanbul’una. Önce lokantalarda, sonra konaklarda ustalığı ile parmak ısırttı. Ancak bir
    evlilik meselesinden son anda sıyrılarak işini ve şehri terk edip Kars’a geri döndü. Ortanca
    kardeşi, onunla bu konuda hep alay eder, abisinin dersaadet kerhanelerinde çaycılık
    yaptığını, ona o tür evlerden birinin patroniçesinin talip olduğunu, bu avelin başına örülen
    çoraptan neyse ki haberi olup son anda kurtulup kaçtığını söylerdi soranlara.
    Mürsel, hanın mutfağında patates, soğan kabuklarını soymaktan, pirincin taşını
    ayıklamaktan, yüksek derecede ateş ile yemek pişirmekten şikâyetçi olmayarak hayatını
    sürdürüyordu.
    Han Bakırcılar Caddesi ile Nahırcılar sokağının arasında sıkışmış bir yapıydı. Sokak
    yönünde iki, arka girişten çukurdaki ahır kapısına, diğeri mutfağa açılıyordu. Cadde
    tarafındaki camekânın altında yer alan mazgallardan çevreye hayvanların ısısı; ot, saman
    ve dışkı kokusu yayılırdı.
    Köylüler akşam bitlerin cirit attığı hanlarda gözünü kırpmadan geceleyip sabahı zor
    ederler, yüzlerindeki yorgunluk ifadesi daha da artar, meydana ilk gündekinden daha
    savunmasız, kazık yemeye daha hazır giderlerdi.
    Tahta sekilerin üzerinde balık istifi yatmanın bedeli on kuruştu. Ek olarak yastık için
    beş, yorgan için on, döşek de isterseniz yirmi beş kuruş daha ödemek zorundaydınız.
    Koyun, keçi küçükbaşlar bodrum katındaki ahırda geceliği 10, büyükbaşlar 20 kuruştan
    saklanıyordu.
    Devam edecek.

MAYIL’ın ATINI HEÇ AT KEÇMEDİ

  1. yüzyılın 60’ıncı yıllarında Kuba kazasının Konakkent kasa-
    basında Zahr kşnn alesnde dünyaya geld. Ona Çar’ın Kuba’dak
    temslcs tarafından yüzbaşı rütbes verld. Burada çok sayıda kşnn
    onu çekemedğn göz önünde bulundurarak Xaşı köyünde ev yaptırıp
    orada yaşadı. Bu yapı daha sonra Bolşevkler tarafından yakılmış, lerk
    yıllarda restore edlp ortaokul olarak faalyete geçrlmştr.
  2. yüzyılın başlarında Ermen Hıncak ve Taşnak çetelernn
    karşısında çok sayıda başarılar kazandı. 1918’de Taşnak brlkler
    Şamaxı’yı şgal ettkten sonra Xaltan yolunu takp ederek Kuba’ya
    grmey planlamışlardı.
  3. yüzyılın başlarında Ermen Hıncak ve Taşnak çetelernn karşısında çok sayıda başarılar kazandı. 1918’de
    Taşnak brlkler Şamaxı’yı şgal ettkten sonra Xaltan yolunu takp ederek Kuba’ya grmey planlamışlardı.
    Lakn, onlar bu menfur amaçlarına erşemedler. Çünkü Qonaqkendl Qaçaq Mayıl kend savaşçıları le vaktnde
    harekete geçmş, Nügedl Ebülfez’n Azerbaycan Türklernden, Lezg İsmayıl’ın se Lezglerden baret brlkler de ona
    eşlk etmşt. Bu hazırlıktan haberdar olan Ermenler, Kuba’ya gelmemşlerd.
    Kuba’da katlamlar gerçekleştren Amazasp’ın arzusu Üçgün və Klt köylernden geçerek Şahdağ’a varmaktı.
    Fakat Dgah arazsnde şmd Kanlı Dere dye adlandırılan yerde Möhübel Efend’nn, Hatem Ağa’nın, Albey
    Zzksk’nn, Beybalabey Alpansk’nn və Qaçaq Mayıl’ın brleşk güçler Taşnaklarla kanlı dövüşe grp onları
    mahvettler.
    Sarvan Muharebeler
    Yalama stansyasında çatışmalar netcelendkten sonra Qaçaq Mayıl’ın önderlğnde Şabran’da Sarvan
    stansyasında raylar söküldü. Slahlı halk oraya yerleştrld. Öğlende Kızılorduyu taşıyan tren oraya vardı. Orada
    çatışmalar başladı. Maknel tüfek ateş açan Ruslar, kısa sürede yerl ahaly sıkıştırdı. Brlklere komuta eden Mayıl,
    şlern yolunda gtmedğn, kayıp sayısında artış olduğunu görerek sağ kalanlarla brlkte Babadağ’a çekld.
    Ülkeye rehberlk Nerman Nermanov’a, yerl ahaly denetleme görev Hamdullah Efend’ye verld. Sovyet
    karşıtı Mayıl sə, Qaçaq Mayıl adı le mücadelesne devam ett. Mehmet Emn, Rəsulzade’nn Lahıc’da kaldığı dönemde
    onunla her gün görüştü. Ona gerekl belgeler temn ett. Onun Dağıstan’a geçrlmes planı Mayıl’a önerlse de, plan suya
    düştü. Mayıl teslm olması teklflern reddett. 1920 ortalarına kadar gzl faalyet gösteren Müsavat’ın özek teşklatı
    Mayıl’dan mukavemete devam etmesn rca ett. Mayıl təslm olmadıkça, etrafına toplananların sayısı artmaya başladı.
    Hüsü Hacıyev’le görüşü
    Kuba İcra komtesnn rehber Hüsü Hacıyev 4 kşyle beraber Konakkent’e, Mayıl le görüşmeye gönderld.
    Neyce ormanındak kametgâhında geç vaktlere kadar görüşme devam ett. Qaçaq Mayıl konukların şerefne zyafet
    verd. Sofra başında kmse konuşmaz. Ama sonunda Hüsü Hacıyev rəsmî zarfı Mayıl’a uzattı. Qaçaq Mayıl çevredek
    dağların nezaretçs tayn edld. Konuklar uğurlandı. Ancak Hacıyev’n kafles Kuba’ya varır varmaz muhasaraya düştü.
    Qaçaq Mayıl orda tarafını lan ett. Hüsü Hacıyev Bakü’ye el boş döndü.]
    Mayıl’ın Ölümü
    Hüsü Hacyev’n grşmndek başarısızlık merkez yönetm kızdırdı. İş btrmek çn NKVD görevlendrld. Plana
    görə, Qaçaq Mayıl’ın taraftarları arasında fkr ayrılığı yaratılıp onun brlkler yok edlecekt. Qaçaq Mayıl’ın oğullarından
    br öldürüldü. Az sonra haber yayılmaya başlandı k, güya Mayıl kend oğlunu öldürmüştür. Şüphel haberler dğer
    oğulların da kulağına çalındı. Mayıl’ı gözden düşmey başaran NKVD, ona son darbey ndrmek çn harekete geçt.
    Kaçakların arasındak casus, 1924 Mayısının 24’ünde Mayıl’ın Dedegüneş’te Hazret Baba’yı zyarete gdeceğn
    öğrend. Babadağ’da son zyaretn yerne getren Qaçaq Mayıl dönüş yolunda, Utuq deresndə tuzağa düşürüldü. Beş
    kurşun atan tüfekle br kayadan hedef alınan Mayıl k kurşun le yaralandı. NKVD’nn planı gerçekleşt, Mayıl’ın katl
    ondan narazı oğullarının üstünde kaldı. Mayıl’ın cenazes Xaşı köyünde prn yanında defnedld.
    Tofq Nurel onun hakkında pyes yazdı. Buduq Hayryye Cemyet tarafından her yıl Qaçaq Mayıl ödülü alma
    yarışmaları düzenlenyor.

Devamı PDF’te

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir